Zapewne nie ma takiej osoby, czy to studiującej, czy po prostu mieszkającej w Krakowie, która nie kojarzyłaby mieszczącego się w północno-zachodniej części Starego Miasta Placu Szczepańskiego. Plac dokładnie znajduje się między Plantami a ulicami: Szczepańską i św. Tomasza. Wokół niego znajdują się takie budynki jak Pałac Sztuki, Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej czy też Gmach Towarzystwa Rolniczego.
Biorąc pod uwagę wielowiekową historię miasta, Plac Szczepański istnieje dosyć krótko, gdyż nieco ponad 200 lat. Powstał na początku XIX wieku w wyniku zburzenia średniowiecznego kościoła p.w. św. Szczepana wraz z otaczającym go cmentarzem, niewielkiej kaplicy św. Macieja i Mateusza z XV wieku oraz zespołu klasztoru i kolegium jezuitów z XVI wieku przez władze austriackie w 1802 roku. Od początku istnienia nazywany był przez mieszkańców Placem Szczepańskim przez analogię z sąsiednią ulicą Szczepańską oraz być może ze znajdującym się tam przed wyburzeniem kościołem parafialnym p.w. św. Szczepana.
Od 1811 roku Plac oficjalnie nazywał się placem Gwardii Narodowej, gdyż 3 sierpnia 1811 roku dokonano tu pierwszego przeglądu utworzonej w Krakowie Gwardii Narodowej, która w sile jednego batalionu wystąpiła w pełnym umundurowaniu i uzbrojeniu. Na pamiątkę tego wydarzenia umieszczono na kamienicy Szołayskich tablicę z czarnego marmuru z wyrytym na niej napisem: Plac Gwardyi Narodowey ogłoszony dnia 3-go sierpnia 1811 roku. Była to pierwsza w Krakowie nazwa nadana urzędowo, jednak nie przyjęła się wśród krakowian i wkrótce ustaliła się ostatecznie dzisiejsza nazwa placu.
Na początku drugiej dekady dziewiętnastego wieku planowano wystawienie na placu pomnika Legionów, ale wydarzenia związane z klęską Napoleona zniweczyły ten pomysł. Nie udało się również przekształcić placu w park miejski, albowiem cienka warstwa ziemi kryła pozostałości rozebranych zabudowań. W rezultacie przez cały XIX i połowę XX wieku plac spełniał funkcję targu owocowo-warzywnego.
W połowie lat 60-tych XX wieku na placu Szczepańskim położono nową nawierzchnię. Potem utworzony został parking, który przetrwał do najnowszego remontu, który miał miejsce w latach 2009-2010. W wyniku tej modernizacji plac Szczepański został oddany pieszym, pojawiła się również okazała fontanna.
Warto jeszcze dodać, że pod koniec lat 70-tych XX wieku na placu chciano postawić pomnik Stanisława Wyspiańskiego, który ostatecznie znalazł miejsce pod Muzeum Narodowym.
Autor: Sebastian Stala
